Kultura i obicaji

Veliki dio tradicije i praznika koji se i danas proslavljaju u Grckoj su religiozni.
Tradicija i sujeverje varira od ostrva do ostrva, od sela do sela i od regiona do regiona.
Ovde su navedeni neki od grckih tradicionalnih praznika koje jos uvijek postuju svi Grci, bez obzira na godine, sve do danas.

 Proslava imendana

Vecina Grka je dobilo ime po nekom svecu. Vrlo vazna grcka tradicija koja se odigrava u cijeloj Grckoj je da svako ko je ime dobio po svecu proslavljenom od strane crkve proslavlja njegovo ime na dati dan u godini. Na neciji „imendan“, njegovi prijatelji i porodica ga posjecuju bez poziva i cestitaju (pozele dug zivot, na mnoga lijeta, itd...), a donesu i mali poklon. Domacica kuce iznosi kolace, slatkise i meze.
U Grckoj, imendan je vazniji praznik nego rodjendan.

 Vjeridba

Obicaj je u Grckoj da se ljudi vjere pre vjencanja. Mladic mora da zatrazi ruku djevojke od njenog oca.
Kada se sve dogovori za vjencanje, svestenik se poziva da blagoslovi vjeridbu prstenjem i stavlja ih na prst lijeve ruke i muskarca i zene. Gosti pozele novom paru “kala stefana” (srecan brak) i “i ora i kali” (da dodje dobar cas = brak).
Ovaj obicaj se vecinom postuje van Atine (ostrvima i ostatku Grcke, u selima), gde polako nestaje.

 Brak

U nekim dijelovima Grcke, mladi miraz priprema majka, bake i tetke, i on predstavlja posteljinu, peskire i rucni rad, a otac mlade ponudi da opremi namjestajem dom svoje cerke i zeta  kao svadbeni poklon. Danas, u Atini i drugim vecim gradovima, mlada ne mora vise da ima miraz. Na dan vjencanja, mlada se oblaci, uz pomoc prijateljica i zena iz njene porodice i krije se, jer je baksuz da mladozenja vidi mladu pre ceremonije.
Za vreme ceremonije vjencanja, kum i kuma (kumbaros i kumbara) daju prstenje svesteniku, krune (stefana) se ukrstaju nad glavama mladenaca tri puta, a zatim se krunisu. Za vreme plesa Isaije (kada ih svestenik proglasi vjencanim), gosti bacaju pirinac i bombone od badema kandirane belim secerom (ta koufeta) na novi par.
Nakon ceremonije, vjencani par ostaje u crkvi i svi gosti ih poljube i pozele im “na zisete” (dug zivot).  Zatim svi idu na svadbeno veselje, koji je obicno u iznajmljenom restoranu za tu noc, gde igraju, jedu i piju cijele noci.
Nakon veselja novi par odlazi na medeni mesec.                                                                                                                                 

Krstenje                    

Dan krstenja je najvazniji dan u zivotu grckog pravoslavca. Sveta tajna krstenja obicno se obavlja prve godine nakon rodjenja djeteta. Beba se zove beba i nema ime dok se ne krsti.
Beba se svuce i umota u bijeli peskir. Zatim svestenik blagoslovi vodu za krstenje i doda maslinovo ulje koje su donijeli kumovi. On onda uranja bebu tri puta u blagoslovenu vodu, izgovarajuci izabrano ime (obicno to bude isto kao ime babe ili dede, najcesce sa oceve strane). Beba prima Svetu tajnu od svestenika koji blagosilja bebu sa “mir”-om (maslinovim uljem koje je blagoslovio patrijarh) kao i bebinu odecu. Zatim se beba oblaci u bijelu odecu i svestenik stavlja zlatni lanac sa krstom oko bebinog vrata i daje bebi prvo Sveto pricesce.
Na kraju ceremonije, roditelji ljube kumove ruke i primaju cestitke i zelje od gostiju: “na sas zisei” (dug zivot za bebu).
Ceremoniju prati proslava u porodicnoj kuci ili restoranu.

 Karneval

U Grckoj, karneval se zove “Apokries”; obuhvata dve nedelje proslave, sa pocetkom u nedelju za Bele Poklade, a zavrsava se sa pocetkom Velikog Posta, sto se zove „cisti Ponedeljak“ (Kathari Deutera). Svi su maskirani i zabavljaju se na ulicama i u barovima, bacajuci obojene konfete jedni na druge. Najpoznatija parada karvnevala se odigrava u gradu Patra, gde svi igraju i piju cijelu noc i dan.
Vjeruje se da je ovaj obicaj potekao iz paganizma, tacnije starih festivala u slavu Dionisa, boga vina i proslava.

 Uskrs

Uskrs je najvaznija proslava za Grke, cak vaznija i od Bozica. Zene boje jaja u crveno, kumovi kupuju nove cipele, odjecu i svecu dijeci, a u selima kuce se krece spolja i ulice se peru. Za vrijeme Velikog petka, dana zalosti, epitah, Hristov grob sa njegovom ikonom, ukrasen hiljadama cvjetova, iznosi se iz crkve i nosi kroz selo ili kraj (u vecim gradovima) do groblja pracen sporom povorkom. Na groblju svako zapali svijecu za mrtve; zatim se epitah sa povorkom vraca u crkvu gde vjernici ljube Hristovu ikonu.
Tokom noci Velike Subote (Megalo Savato), svako se lijepo obuce i ode u crkvu gde se drzi liturgija. Nesto prije ponoci  svestenik gasi sva svjetla u crkvi, sto simbolise mrak i tisinu groba; u ponoc svestenik pali svijecu sa Vecnog Plamena, pjeva „Hristos Anesti“ (Hristos Vaskrse) i nudi plamen svijece ljudima koji su mu najblizi. Svi predaju plamen jedni drugima dok svestenici pjevaju vizantijske pjesme o Hristovom uskrsnucu. Zatim svi izlaze iz crkve na ulice. Crkvena zvona neprestano zvone, a ljudi priredjuju vatromet. Ljudi jedni drugima govore „Hristos Anesti“ na sta se odgovara “Alitos Anesti”(Vaistinu vaskrse).
Ljudi odlaze kucama i dijele sa porodicom Uskrsnji rucak koji se sastoji od tradicionalne magiritse (supa od jagnjece utrobe), cureki (Uskrsnji kolac) i Uskrsnjih biskvita. Naredni dan, Uskrsnja Nedelja, provodi se sa porodicom za ruckom koji se sastoji od pecene jagnjetine (na raznju), razlicitih predjela i mnogo vina i uzoa. Svi igraju i proslavljaju do kasno u noc.

<<<