Prirodno-geografska obiljezja

 

Grcka, zvanicno Helenska Republika je drzava u jugoistocnoj Evropi, koja se nalazi na juznom dijelu Balkanskog poluostrva. Granici sa Albanijom, Bugarskom i Makedonijom na sjeveru i Turskom na istoku. Egejsko more lezi istocno i juzno od kontinentalnog dijela Grcke, dok se Jonsko more nalazi na zapadu. U oba ova mora se nalazi veliki broj ostrva. Glavni grad je Atina, a veci gradovi su Solun, Patra, Iraklion, Volos, Janjina, Larisa i Kavala.


Grcka se nalazi na raskrscu Evrope, Azije i Afrike. Blizina Azije i Afrike utice da preko Grcke prolaze vazni kopneni, morski i vazdusni putevi koji povezuju ove kontinente sa Evropom. Koristeci prednosti ovakvog geografskog polozaja, stari Grci su razvili visoku civilizaciju i uspostavili kontakte sa izvanevropskim narodima. Vecinu povrsine Grcke zauzimaju brezuljci i planine. Na zapadu uporedo sa Jonskim morem protezu se mladje vjenacne Sarsko-pindske planine, koje se nastavljaju na Peloponez. Za istocne dijelove Grcke karakteristicna je staro gromadno gorje. Najvisi vrh Grcke je Olimp (2917 m). Stari Grci su vjerovali da na ovoj planini zive bogovi. Prostor Grcke je tektonski nestabilan i izlozen cestim zemljotresima. Ovo je u davnoj proslosti bio prostor jake vulkanske aktivnosti. Njen ostatak je zivi vulkan Santorin na istoimenom ostrvu. Grcka ima malo nizija i to na sjeveroistoku zemlje.
U vecem dijelu Grcke prevladava sredozemna ili mediteranska klima (vruca i suha ljeta, blage i kisovite zime). U visim predjelima u unutrasnjosti zemlje klima postepeno prelazi u planinsku. Rijecna mreza ja nastala pod uticajem suve klime. Grcka nema vecih rijeka, kratke su i vecina njih ljeti presusi. Na sjeveru zemlje nalaze se donji tokovi Vardara, Strume i Marice. Zbog mogucnosti veceg navodnjavanja, najvaznije su rijeke u Grckoj. Planine su uglavnom krsevite, obrasle rijetkim grmljem i oskudnom travom jer su sume davno isjecene. zivot se odvija, uglavnom, u kotlinama i duz priobalskog pojasa. Zbog dugotrajnog iskoristavanja, zemljista su na velikim podrucjima degradirana a ponegdje je epozija odnijela svo zemljiste. Zemljista su uglavnom plitka i kamenita, dok je na krecnjackoj podlozi nastala plodnija crvena tla( terra rossa).
Grcka ima malo obradivih povrsina. Njena poljoprivreda zasniva se na uzgoju mediteranskih kultura: masline, vinova loza, agrumi, pamuk, duvan i dr. U posljednje vrijeme navodnjavaju se znacajne povrsine obradivog zemljista, pa se postizu visoki prinosi i u uzgoju drugih kultura. Rudna bogatstva su neznatna kad se porede s vecim evropskim zemljama. Znacajnija su nalazista boksita, uglja mermera. Industrija je uglavnom skoncentrisana u luckim gradovima (brodogradnja, rafinerija nafte, hemijska industrija), zato sto se vecina sirovina uvozi. Najveci industrijski centar je Solun, a najznacajnija luka Pirej. Grcka ima dobro razvijen saobracaj. Ima najvecu trgovacku mornaricu u Evropi. Za Grcku kao i vecina druge mediteranske zemlje, turizam je jedan od najznacajnijih privrednih grana. Zahvaljujuci dobrim prirodnim uslovima (prijatno podneblje, mnogo prirodnih plaza), kao i ogromnom broju antickih spomenika, Grcku svake godine posjeti milion turista. U njenoj privredi znacajnu ulogu imaju brodogradnja i ribolov. Clanica je Evropske unije.
Teritorija Grcke se na osnovu prirodno-geografskih karakteristika prostora dijeli na cetiri regionalne cjeline.
1. Sjeverna Grcka, obuhvata istorijske oblasti: Epir, Tesalija, Egejska Makedonija i Trakija. Epir je pretezno planinska, rijetko naseljena oblast. Tesalija je nizijska poljoprivredna oblast s vecim gradovima Larisom i Volosom. Egejska Makedonija zauzima prostor od Olimpa do rijeke Strume. U njoj je plodno solunsko polje. To je najveca nizija u Grckoj. Grad Solun drugi je grad po velicini u Grckoj, znacajno industrijsko srediste i luka. Trakija se prostire na istoku izmedju mora i Bugarske granice.
2. Srednja Grcka, prostire se juzno od Tesalije i planine Pind. Pripada joj vise istorijskih oblasti Etolija, Beotija, Atika i ostrvo Eubeja. Najznacajnija od ovih oblasti je Atika. U njoj se nalaze glavni grad Atina i Pirej.
3. Juzna Grcka, obuhvata poluostrvo Peloponez. To je poljuprivredna regija, prostor uzgoja mediteranskih kultura. Prokopavanjem Koritnog kanala 1893. god. Peloponez je postao ostrvo, a Grcima omogucena brza plovidba i lakse povezivanje Jonskog i Egejskog mora.
4. Ostrvskoj Grckoj pripada 15% povrsine zemlje sa vise od 3100 ostrva od cega je 210 naseljenih. Najvece ostrvo je Krit u Sredozemnom moru. U Egejskom moru nalaze se dvije velike ostrvske skupine Sporadi (rasuti) i Kikladi (u krugu). U Jonskom moru najveca su ostrva Kefalonija i Krf. Na vecim ostrvima gaje se mediteranske kulture. Najbolje turisticki su vrednovani Krit i Rodos.

 

<<<