Gaudijev rad

Antonio Gaudi je svoj život proveo među zidinama jednog jedinog grada, koji je i sam stvorio, Barselone. Njegov lucidni um je crpeo svu kreativnost iz duha unutrašnjeg, duboko skrivenog, bića, jer nije video mnogo od ovog svijeta, a ljudi su mu uvek bili strani i tuđi. Gaudijev umjetnički razvoj može se pratiti hronološki: pošto je završio Escuela Provincial de Arquitectura, njegovi prvi projekti bili su u viktorijanskom stilu, čija je najuočljivija karakteristika suprotstavljanje geometrijskih cjelina površinama na kojima je veoma bogato ukrašavanje postignuto upotrebom različitih materijala: kamena, cigle, majolike i čelika. Opšti efekt podsjeća na mavarski stil, a primer su Kasa Visens i palata Gueij u Barseloni.

Sljedeća faza obuhvata period između 1887. i 1900. godine, kad Gaudi eksperimentiše mogućnostima dinamike klasičnih stilova: gotike (episkopska palata u Astorgi i Kasa de los Botines u Leonu) i baroka (Kasa Kaivet u Barseloni). Početkom vijeka Gaudijevo arhitektonsko iskustvo postaje jedinstveno i više ga nije mogućno klasifikovati na osnovu uobičajene stilske nomenklature. To je period u kojem arhitekta svu svoju izražajnu moć posvećuje Sagradi Familii, koja ga u potpunosti obuzima i to više kao religioznog čovjeka nego kao umjetnika. Školu je učio kod pijarista, očeva pobožnih škola, i vjerovatno je u tom periodu upio klice moralne krutosti koja ga je načinila usamljenim i nepopustljivim. Svakog jutra je odlazio u crkvu, mondenskim skupovima je uvek pretpostavljao duge razgovore s ono malo prijatelja što je imao, bio je uvek toliko neuredno i loše odjeven da su ga ponekad smatrali prosjakom. Sagrada Familia, kao veliki zavetni hram, se tokom četrdeset godina - od 1883. do 1926. godine, dakle do smrti - pretvorio u jedinu svrhu njegovog života. Dao je sve što je imao, sveo se na to da do kraja života sasvim vedro živi kao isposnik, ali novca nikada nije bilo dovoljno, a sve zbog toga što uopšte nije poštovao predračune, što je radio po nikad završenom programu zasnovanom na intuiciji, izmjenama i nepredviđenostima koje su neprestano podizale cenu gradnje. Poslednje godine života je proveo sam. Svakog jutra, čim bi izašao iz kuće, zaustavio bi se pred tabernakulom da izgovori očenaš. I svakog jutra, prije nego što bi otišao na gradilište katedrale, svraćao je u crkvu Sveti Filipo Neri. Tamo se uputio i 7. jula 1926. godine kad je na njega naleteo tramvaj. Umro je tri dana docnije i njegovi posmrtni ostaci su sahranjeni u kripti velike nedovršene katedrale.

Gaudi je svoj rad započeo 3. novembra 1883. godine, rad na djelu kojem je posvetio dobar deo života i koje mu je u starosti potpuno zaokupljalo sve misli. Kad se pregledaju bezbrojne skice, vidi se da je tek poslednjih godina života i sam uspeo da sagleda konačnu sliku hrama. Čisto plastična fantazija i sklonost ka upotrebi svih mogućih vrsta materijala (beton, kamen, cigla, gvožde, staklene pločice, keramika) nisu mu omogućavale da se zadovolji listom papira, dvodimenzionalnošću crteža, već je osećao potrebu da oblikuje u prostoru, da radi, mada u manjem opsegu, direktno na materijalu. Kriptu podiže na visinu svoda, na deset metara i time je dao da se nasluti ono što je docnije bio glavni cilj njegovog rada: dati najveći polet strukturama koje je tek trebalo stvoriti. Umesto osnovnih elemenata gotike: šiljastog luka i kontrafora, uvodi parabolični luk i nagib stubova u zavisnosti od rasporeda tereta na njima – kao stablo drveta koje se naginje u zavisnosti od težine lišća na granama. Poređenje crkve sa stablom je starogrčkog porijekla, prema tome Sagrada Familia je, za Gaudija, grčka građevina i to u smislu strukturalne jasnosti. Postavlja dimenzije na četrdeset sa sto dvadeset metara (uočava se odnos tri prema jedan - prvi vidljivi hrišćanski simbol) tako da je dobio građevinu u obliku latinskog krsta s pet brodova upotpunjenih s dvanaest zvonika (dvanaest apostola) i jednom vrstom tiburijuma koji treba da simbolizuje slavu Isusa Hrista. Osam prednjih stubova centralnog broda prikazuje gradove Valensiju, Granadu, Toledo, Saragosu, Burgos, Valjadolid, Santjago i Sevilju. Četiri veća stuba koji pridržavaju tiburijum trebalo je da podsjećaju na četiri jevanđelista: Mateja, Marka, Luku i Jovana. Apostoli, grupisani po četvorica, određeni su da u obliku zvonika čuvaju tri ulaza od kojih svaki ima troja vrata koja simbolizuju vjeru, nadu i milosrđe. Istočna kapija je posvećena Hristovom rođenju i djetinjstvu, zapadna njegovom stradanju i smrti, a glavna, južna, njegovom vaskrsenju i Strašnom sudu.

Sklad između strukture, arhitektonskog riješenja i katehizma je potpun i ogleda se i u najsitnijim detaljima. Ali, ono što u čitavom projektu zaprepašćuje, nije samo međusobna saglasnost arhitektonskih elemenata i religioznog predanja dovedena do savršenstva, već i namjera da se ta katehistička cjelina upotpuni stotinama skulptura u punoj oblini ili u visokom reljefu, zidovima prekrivenim freskama, emajlom, majolikom, staklenim pločicama i kovanim gvožđem. Iako je katedrala, onakva kakvom ju je Gaudi zamišljao, a čak ni on nije tada znao kako će to na kraju izgledati – mnogobrojne skice, ali nadahnuće potpuno drugačije – možda i najmaštovitija građevina ikada, ona nije dovršena. Ne postoji pravilo po kojem bi radili oni koji nastavljaju gradnju, inspiracija je za svakoga različita, duhovi su sasvim individualni. Ne može se kopirati Gaudijeva ideja, jer ni on ne bi bio u stanju da stavi na papir koncepciju i mjere. Sagrada Familia je njegovo viđenje vjere, Boga, filozofije i umjetnosti. Za njega, sve je u vezi jedno sa drugim, ali, čak i ako pođemo od te pretpostavke, ne možemo znati šta je Bog šaputao Gaudiju.

Najznačajniji radovi

• Kasa Visens (1878-1880)

• Palata Guelj (1885-1889)

• Terazijski koledz (1888-1890)

• Kasa Kalvet (1899-1904)

• Kasa Batlo (1905-1907)

• Kasa Mila (Pedrera) (1905-1907)

• Park Guelj (1900-1914)

• Sagrada Familija (1884-1926)

Mnogi njegovi radovi se nalaze u centru Barselone. Osam ih je UNESCO proglasio za svijetsku baštinu.

pocetna strana