Španski jezik

Španski ili kastiljanski je iberijski romanski jezik, i četvrti je po broju govornika u svijetu. Španski je maternji jezik 352.000.000 ljudi, a govori ga i razume ukupno 417.000.000 ljudi (Prema procenama iz 1999. godine). Osim Španije, govori se i u Hispanoamerici. Prema poslednjim istraživanjima ovaj jezik ima najveću stopu porasta broja govornika i smatra se da će u dogledno vreme prestići i engleski jezik.Španski jezik je nastao u jugozapadnoj Evropi, na pirinejskom poluostrvu, tada poznatom kao Iberija. Razvio se iz vulgarnog latinskog, uz uticaje baskijskog na severu i arapskog na krajnjem jugu Pirinejskog poluostrva.Krajem VI veka p. n. e., Iberi, koji su bili prvi stanovnici regiona, počeli su da se mešaju sa Keltima, nomadskim i ratničkim plemenima koji se naseljavaju na područje današnje Galicije u VII veku p. n. e. Te dve grupe formiraju jedan narod, nazvan Keltiberi i razvijaju jezik koji je jedna vrsta keltskog, ali ipak razdvojenog, zavisno od plemena i područja gde se govori. Tako da se do dolaska Rimljana, koji započinju osvajanje Pirinejskog poluostrva 218. p. n. e., još uvek ne može govoriti o jednoj lingvističkoj formi.Pod rimskom vlašću poluostrvo dobija ime Hispanija. Stanovnici dolaze u kontakt sa rimskim trgovcima, vojnicima i državnim službenicima i na taj način uče latinski. Kako klasični latinski, jezik obrazovanih, u celom rimskom carstvu počinje da se meša sa jezikom starosedelaca; u ovom slučaju, Kelta i Ibera, pri čemu nastaje novi jezik nazvan vulgarni latinski koji koristi osnovni model klasičnog latinskog, ali se i dalje poprilično služi rečima iz jezika autohtonog stanovništva.Latinski ostaje jezik uprave i kulture i nakon upada Vizigota u V veku, plemena s istoka današnje Nemačke, pa sve do 711. godine kada Arapi sa severa Afrike - Mavri (šp. Moros) osvajaju skoro celo poluostrvo, osim dela Galicije. Tako arapski jezik, tj. mozarapski dijalekt i kultura počinju da se koriste u islamskoj Hispaniji - Al-Andaluz, dok na hrišćanskom severu vulgarni latinski ostaje i dalje narodni jezik, kojeg Arapi nazivaju „lisan al auam“, što u prevodu znači strani jezik. Arapski je nakon latinskog imao najveći uticaj na razvoj španskog jezika. Procenjuje se da u modernom španskom oko 4.000 reči potiče iz arapskog jezika.Godine 1492. godine hrišćanska kraljevstva sa severa, preuzimaju potpunu vojnu i političku kontrolu nad celim područjem poluostrva, zauzimanjem poslednjeg grada u arapskom posedu - Granade. Nakon toga dolazi do naseljavanja hrišćanskog stanovništva pa se tako i vulgarni latinski vraća kao dominantni jezik.Prva etapa stardardizovanog španskog jezika baziranog na kastiljanskom dijalektu počinje 1200 god. kada kralj Kastilje i Leona Alfonso X Mudri, poznat i kao kralj erudit (lat. učenjak), daje zadatak jezikoslovcima sa svog dvora da prevedu Bibliju te dela iz astronomije, istorije i prava.Drugi značajniji trenutak u razvoju jezika koji se pretvara u književni, desio se 1492. godine koja je označila špansku istoriju, kako Kolumbovim otkrićem Amerike i preuzimanjem Granade, tako i izdavanjem prve gramatike kastiljanskog jezika čiji je autor bio Elio Antonio de Nebriha (šp. Elio Antonio de Nebrija), humanista sa univerziteta u Salamanki koji je, takođe i autor kastiljansko-latinskog rečnika sadržanog u dva sveza, nazvanog Vokabularijum (šp. Vocabularium).

nazad