GOJA

Fransisko Hose de Goja i Lusijentes bio je veliki španski slikar, crtač i grafičar. Njegovo djelo je ogledalo španske istorije vremena u kojem je živio. Kasnije će snažno uticati na umjetnike 19. i 20. vijeka.  U seriji grafika pod imenom Užasi rata (šp. Los desastres de la guerra, 1810-14), Goja prikazuje ratne tragedije uzrokovane Napoleonovom invazijom na Španiju. Među najpoznatijim Gojinim slikama su Gola maja (šp. Maja desnuda) i Obučena maja (šp. Maja vestida), obe iz perioda od 1800. do 1805. godine, (danas u Muzeju Prado u Madridu). Zapravo, originalno ime slika su Ciganke (šp. Gitanas) jer su pod tim imenom figurirale na spisku Manuela Godoja, koji je bio njihov prvi vlasnik. Ime "maja" pod kojim su danas poznate, duguju Inkviziciji, koja ih je tako nazvala zbog očigledne smelosti i drskosti koju slike poseduju. Španska reč maja (čita se: „maha“), je kolokvijalni pojam koji se u Gojino doba koristio u Španiji za žene nižeg staleža koje su imale preslobodno i provokativno ponašanje sa muškarcima

Goja je počeo svoje umjetničko obrazvanje sa Hozeom Lusanom i Martinesom, lokalnim umjetnikom koji je studirao u Napulju. Vrlo brzo odlazi u Madrid da radi kao pomoćnik dvorskog slikara Fransiska Bajeua. U Rim odlazi 1771. godine kako bi nastavio svoje umjetničke studije, ali se iste godine vraća u Saragosu, gdje dobija prvu značajniju narudžbu za izradu freski u lokalnoj katedrali. Na tim freskama radi sa prekidima sljedećih desetak godina. Ove i druge religiozne slike iz tog perioda u Saragosi, karakteriše barokni i rokoko stil, tada predominantan u Španiji, rezultat uticaja venecijanskog slikara Đovanija Batiste Tijepola, koji je živio i stvarao u Madridu posljednjih osam godina svoga života. 1773. Goja ženi sestru Fransiska Bajeua.

Gojina karijera na dvoru počinje 1775. godine, kada slika seriju od 60 preliminarnih studija, za Kraljevsku fabriku tapiserije - Sveta Barbara (Real fabrica de tapices, Santa Barbara). Rađene na podlogama platana malih dimenzija, ali i na kartonima, motivi ovih kompozicija su prizori tadašnjeg života, aristokratskih i narodnih događaja i običaja, koje Goja stvara pod nadzorom njemačkog neoklasiciste, Antona Rafaela Mengsa. Mengs je poslije Tijepolove smrti, postao umjetnički direktor španskog dvora. U tim prvim Gojinim djelima za Kraljevsku fabriku tapiserije, uticaj Tijepolovog dekorativnog stila se komplementuje učenjima Mengsa, naročito insistiranje na jednostavnosti kompozicije. U onima koje radi u narednom periodu, primjećuje se progresivno udaljavanje od umjetničkih tradicija koje dolaze izvan Španije i razvoj vlastitog stila, kao posljedica studija djela slikara Dijega Velaskeza, koja su se tada nalazila u kraljevskoj riznici. Goja studira Velaskeza preko slobodnih kopija njegovih djela koristeći se različitim tehnikama grafike. Mnogo kasnije, u svojim spisima bilježi: „Priznajem samo tri majstora: Velaskeza, Rembranta i povrh svega prirodu“. Rembrantove grafike su za Goju bile izvor inspiracije u njegovim kasnijim crtežima i grafikama, dok su mu slike Velaskeza pokazale put prema studiji prirode i otkrile tajne likovnog jezika realizma.

1780. godine Goja je izabran za člana Kraljevske akademije San Fernando u Madridu. Kao uslov za pristup Akademiji, Goja prilaže sliku religiozne tematike, Hrist na krstu (Cristo en la Crúz), konvencionalne i jednostavne kompozicije pod Mengsovim uticajem, ali sa naturalističkim tretmanom figure, koji podsjeća na onaj u Velaskezovoj slici sa istim imenom i tematikom. 1785. godine postaje pomoćnik direktora Akademije (odsjek za slikarstvo), a već naredne, glavni slikar kralja Karlosa III. U deceniji koja slijedi slika mnogobrojne portrete dvorskih činovnika i članova španske aristokratije, predstavljajući ih u konvencionalnim pozama, karakterističnim za slikarstvo 18. vijeka.

-nazad-