|
|
|
Lirske narodne pesme su najstariji oblik narodnog stvaralastava,jer je covek prvo poceo da iskazuje svoje misli,verovanja,svoje uzbudjenje i zanose... Lirska
narodna pesma je u pocetku verovatno bila povezana sa mnogim kultovima i
bozanstvima,sa magijom i ritualima vezanim za proces rada,za prirodne
pojave i stihije koje su ugrozavale coveka,a u kojima je on video
natprirodne sile od kojih je osecao strah.Onda im je prinosio
zrtve,organizovao velike svetkovine i vrsio magijske radnje.Sve to bilo
je praceno kolektivnim plesom,pevanjem,dekorom iz kojih ce se kasnije
razviti melodija i ritmicki govor ,odnosno pesma. Za
lirske narodne pesme bitna je melodija,samo pevanje,a ne i poruka ili
sadrzaj kao kod epskih pesama.Lirske pesme sadrze osecanja i
raspolozenja,ljubav i bol,radost i tugu,sve sto u sebi jedan pojedinac
nosi i prema drugim ljudima ispoljava. U
pocetku su lirske pesme bile samo prateci deo pevanja i plesa.One su
kratke,ispevane u osmercu ili lirskom desetercu,sa pauzom ili cezurom
posle cetvrtog sloga i rimom koja je cesta.Lirske narodne pesme su
iskrene ,bogate u slikama i motivima,pevaju o medjusobnim odnosima i
svemu sto cini zivot.
U zavisnosti od toga o cemu pevaju lirske narodne pesme se
dele na: -mitoloske
-poslenicke(pesme oradu) -obredne
-ljubavne -obicajne
-saljive -porodicne
-pobozne
-pesme sa motivima iz Drugog svetskog
rata Mitoloske pesme
su najstarije,nastale u dalekim paganskim vremenima;nose u sebi predacka
verovanja u natprirodna bica(kao sto su vile),a u sebi nose i kosmoloske
vizije drevnog coveka,tj. njegove predstave o Suncu,Mesecu,zvezdama.. Obredne pesme
po svom nastanku takodje vrlo drevne,vezane su za godisnje promene i
prirodne pojave.U njima su i tragovi "slovenske prazajednice",
a prate ih i kultne radnje,odredjeni obredi,okrenutost covjeka prema
prirodi,u cemu treba vidjeti jedan od znakova da su nastale u vreme kada
je covek presao na zemljoradnju i kada se pocelo strepiti od
poplava,susa i raznih nepogoda. Dele
se na:dodolske,koledarske,kraljicke,djurdjevske,ivanjske,lazricke. U svim ovim obrednim pesmama dat je mahom odnos prema prirodi:oprastanje od zime,dolazak proleca..branje cveca itd. Obicajne pesme
su bliske obrednim,a vezane su za odredjene trenutke vrlo vazne za
coveka.Dok su obredne pesme ispunjene osecanjima ove pesme su prateci
deo svetkovina.Ova grupa pesama se deli na:slavske,zdravice,svatovske
i tuzbalice. Porodicne
pesme za predmet pevanja imaju upravo porodicne odnose,posebno
je prisutan motiv ljubavi majke prema djetetu,kao i motiv ljubavi sestre
prema bratu,koja je i najjaca u tom krugu pesama.U ovu grupu pesama neki
svrstavaju i uspavanke,u kojima je,na vrlo poetican nacin iskazana
ljubav majke prema djetetu dok ga uspavljuje. Ljubavne pesme
su najbrojnije narodne pesme;one su najbogatije u motivima,u jeziku i
pesnickim postupcima;one su najpotpunije u izlivima osecanja,one su
pesnicko izobilje raznolikosti.U drevnim ljubavnim pesmama i priroda ima
svoje mesto,jer se tada sve odvijalo iskljucivo u okviru prirode.Ona
istice telasnu lepotu,prikazuje susrete momka i devojke,njihovu
ceznju,patnju,snove,prkos,naivnost,ali i culnost.Ljubav je diskretna i
prikrivena,cesto naispunjena ili samo ceznja,ali i pored toga ljubav je
jaka,ponekad jaca i od smrti. Pesme o radu
nastale su u procesu bavljenja odredjenim poslovima.Kako su
ljudi prelazili sa jedne delatnosti na drugu,tako su nastajale i nove
pesme sa novim motivima:pesme o lovu,o zetelackim radovima,pastirske
pesme...Narocito je mnogo pesama vezano za zemljoradnicke poslove u
kojima se istice radost,polet takmicarski duh... Najcesce
su kao i ljubavne pesme date u dijaloskoj formi,pri cemu se cuju dva
glasa,a mnoge su i na granici izmedju poslenickih i ljubavnih.U svim
ovim pesmama izrazena je ljubav prema radu,kao izvoru zdravog
zivota,dakle optimisticka vizija ljudskojg trajanja.
|
|
|
|
|
|
|