.jpg)
|
|
Glavna | Kviz |
Andrićeva „ Na Drini Ćuprija“ nije roman u
klasičnom smislu. Glavni junak je kameni most na Drini (1516.-1914.). Vreme u
romanu se deli na 2 perioda: turska i austrijska vladavina. Turska okupacija je
3,5 veka, od odvođenja srpske dece u danku u krvi pa do ulaska austrijske vojske
1878.god.
Period austrijske okupacije traje samo 3,5 decenije, ali to u romanu izgleda
drugačije : 1/3 romana opisuje tursku vladavinu, a preostale 2/3 romana su
austrijska okupacija. Građa romana je podeljena u 24 glave, a već u 9. glavi je
opisan ulazak austrijske vojske u Višegrad.
Andrić prati iz veka u vek raznovrsne promene u kasabi (mali grad) i istorijske
događaje (turska vladavina, austrijska vladavina i osvitak I svetskog
rata).Sudbine pojedinaca su karakteristične za određene istorijske trenutke i po
tome ih je pisac birao (Fatima, Lotika, Milan Glasinčanin, Ali Hodža Mutevelić).
Sam most nastaje iz mnogostruke patnje ljudi iz ovog kraja, iz bolnih uspomena
velikog vezira Mehmed – paše Sokolovića (Baja)→(koga turci odvode kao
10-godišnjaka 1516. god. u danku u krvi) i iz teškog i mukotrpnog života naših
ljudi koji su pod nečuvenim terorom podizali ovaj most. 10-god. dečak je u tuđem
svetu promenio ime i veru, postao čuven vojskovođa, carev zet proširene granice
turske imperije, ali je čitav život nosio u sebi jedan oštar bol koji ga je
često presecao u grudima kao strašno sećanje na onu skelu kada je u danku u krvi
prvi put prešao Drinu praćen lelekom majke. Veliki vezir je odlučio da na
nekadašnjoj skeli podigne most verujući da će se tako osloboditi tog nejasnog
bola u grudima koji ga tišti i pomoći svojim zemljacima.
U opisu izgradnje mosta utkane su slike gorkog rada raje (naroda), svirepost
turskih okupatora kao što je glavni nadzornik Abidaga i posle slike turske
vlasti u prvih 9 glava dolazi Austro-Ugarska vlast do kraja romana. Za vreme
turske vlasti most često postaje krvavo gubilište, ali se za njega vezuju i
intimne tragedije,kao što je tragedija Lepe Fatime. Pisac kaže: “Između života
ljudi u kasabi i ovoga mosta postoji prisna vekovna veza, njihove su sudbine
tako isprepletane da se odvojeno ne daju zamisliti i stoga je priča o postojanju
i sudbini mosta, istovremeno priča o životu kasabe, prepliću se istorijsko i
legendarno iz naraštaja u naraštaj isto kao što se i kroz sva pričanja o kasabi
provlači linija kamenog mosta sa 11 lukova. “Reka Drina je metafora prolaznosti:
most, tesani kamen je simbol trajnog, čovekovog..
Interesantan je Alihodža Mutevelić koji je predstavnik nekadašnjeg
sloja-feudalnog koji izumire, mudar i oprezan, ali pored saznanja da je tursko
prošlo, on ne prihvata nove promene gde ne može da vlada samo jedan turski
vazal.
U delu ima dosta pojedinačnih priča i svaka je zasebna umetnička celina:
Buntovnik Radisav (tip srpskog slobodarskog seljaštva). Abidaga (simbol turske
svireposti), priča o Fatimi, kockar Milan Glasinganin, priča o jevrejki Lotiki
koja vodi kafanu kraj mosta. Pojedinačne sudbine ljudi povezane su sa legendama
neistorijskim događajima. Most ili saraj grade osvajači, ali on je istovremeno i
humana uspomena na nezaboravnog vezira. Pored mosta prolaze ljudi , generacije,
a on ostaje postojan i nepromenjiv . Za njega se vezuju istoriska hronika i
legende, zabave, dokoni, lokalne atrakcije kao ćorkan, tragedije vojnika Peduna
,da bi se završio sa misaonim Alihodžom, koji doživljava da austrijska mina
početkom I sv. rata ruši jedan luk na mostu što je toliko potreslo Alihodžu u
dućanu krenuo kući i usput pao mrtav.
Čitava kompozicija romana je u stvari linija samog mosta koji simbolično
povezuje renesansni zapad i zaostali istok. Simbolično spaja dve nesigurne obale
, samo ta ćuprija i taj kamen stoje kao ćutljivi spomenik prohujalih vremena.
Isto vremeno ovaj most kao i onaj na Žepi predstavlja ostvarenje vezira koji je
realizovo majstor Antonije, njegovu želju za večitim traganjem za lepotom.
U delu se prepliću teme iz prošlosti i sadašnjosti trenutka što ga čini romanom
- hronikom (istorijografski postupak u građi dela, nema prave romaneksne
fabule). Istoricizam u delu nije upadljiv, jer se prikazuju kolektivne i
pojedinačne sudbine u određenim istorijskim razmacima. Prikazuju se sudbine
velikih, značajnih ljudi, ali i malih i beznačajnih ličnosti. Sa sudbinom 4 veka
mosta tako su vezane mnogobrojne i sudbine i mašte i narodna verovanja i
sujeverja. Naizgled su sudbine junaka nepovezane, i ređaju se kroz vekove jedna
za drugom, ali tu se javlja most kao jedna spona koja ih vezuje kroz vekove, jer
su sve te pojedinačne sudbine vezane za most. Znači da se javljaju preplitanja
legandarnog i istorijskog. Samo neukrotiva Drina krije u sebi simboliku
prolaznosti života, nečega što teče, što se menja, a nasuprot njoj most i kamen
predstavlja trajnost i večnost čovekovog dela.
Most je simboličan u kidanju granica , spajanju nepovezanog, povezivanju
krajnosti, jer njegovi krajevi ne razdvajaju, već približavaju obale i povezuju
ljude. Iz toga različiti mostovi kao simbol spajanja su česta inspiracija u
Andrićevim delima.
 |
 |
 |
 |
 |
 |