ISTORIJSKI RAZVOJ FUDBALA

Novija istorija fudbala obuhvata nešto više od 100 godina. Sve je počelo 1863. Godine u Engleskoj kada su ragbi i fudbal krenuli različitim putevima i kada je osnovan prvi fudbalski savez, Fudbalski savez Engleske(Football Association). Oba oblika fudbala potiču od istog korijena i imaju dugo i zamršeno porodično stablo. Njihova rana istorija uključuje velik broj različitih igara. Činjenica je da se igra s loptom u kojoj se lopta udara nogom igra već hiljadama godina i nema razloga da se vjeruje da je to samo odstupanje od “prirodnog” oblika igre s loptom u kojoj se koriste ruke. U fizičkoj tuči za loptu, često bez pravila, nema sumnje da je na početku umjetnost kontrolisanja lopte bila izuzetno teška i zahtijevala posebnu taktiku i talent. 

KINA

Najraniji oblik igre za koji postoji naučni dokaz je tshu chu ,igra slična fudbalu koja se igrala u Kini u 2. i 3. vijeku p.n.e. igrači su loptu napravljenu od životinjske kože morali provući kroz rupu u mreži razvučenoj između bambusovih štapova visokih oko 10 m. Tshu chu se intenzivno igrao tokom dinastije Han i predstavljao vježbu fizičkih sposobnosti kineske vojske.

JAPAN

Još jedan oblik igre koji potiče sa Dalekog istoka je japanski kemari koji se pojavljuje 500-600 godina kasnije. To je kružni tip fudbalske igre, mnogo manje spektakularan. Kemari je predstavljao više časnu, ceremonijalnu aktivnost. Zahtijevao je određene sposobnosti ali ne i takmičarski duh kao što je bilo u kineskoj igri. U kemariu nije postojao ni najmanji znak borbe za posjed nad loptom. Igrači su morali da dodaju loptu jedan drugome na prilično malom prostoru,pri čemu im ona nije smjela pasti na tlo.                 

MEKSIKO I CENTRALNA AMERIKA

Gumena lopta pojavljuje se u Meksiku i Centralnoj Americi u periodu od 600. do 1600. godine. Igra koju su igrali stanovnici tih prostora igrala se na terenu u obliku slova I. On je bio dugačak 12-15 m sa uspravnim zidovima visokim par metara. Na sredini svakog zida je bio probušen kamen ili drveni prsten. Cilj igre je bio da se  teška gumena lopta provuče kroz prsten.    

AMERIČKI INDIJANCI 

U XVI vijeku američki Indijanci igrali su igru zvanu psuschuakohowog što znači “skupiti se i udarati loptu nogom”. Plaže široke skoro 1 kilometar sa golovima udaljenim i do 2 kilometra bile su igralište za čak 1000 ljudi istovremeno.Igra je bila veoma gruba i često je rezultirala slomljenim kostima igrača koji se nisu mogli ni raspoznavati, jer su se ukrašavali raznim nakitom i farbali lice ratničkim bojama. 

RAZVOJ MODERNOG FUDBALA 

Najvjerovatnije su ove igre imale uticaja na fudbal ali razvoj fudbalske igre kakvu danas poznajemo dešavao se u Engleskoj i Škotskoj. Igra koja se razvijala na britanskim ostrvima od VIII do XIX vijeka imala je velik broj lokalnih i regionalnih oblika koji su vremenom uobličeni i usavršeni do današnjeg pojma fudbala i ragbija. Te igre su bile drugačije od svih dotad poznatih oblika; manje organizovane, više nasilne, više spontane i obično ih je igrao neograničen broj igrača. Povremeno, igre su bile takmičenje između cijelih sela i naselja; igralo se na ulicama, seoskim trgovima i poljima. Udaranje igrača je bilo dozvoljeno  kao ,uostalom, i sve ostalo. Fudbal koji se tada igrao bio je masovni fudbal gdje br. igrača nije bio ograničen a pravila skoro nisu ni postojala (prema jednom zapisu iz Workingtona u Engleskoj u cilju postizanja pogotka bilo je sve dozvoljeno osim ubistva).

ZABRANE IGRANJA FUDBALA 

Niz zakona i zabrana, ponekad strogih, ponekad blažih, pokazuje koliki je bio entuzijazam za fudbal iako je on često nailazio na neodobravanje vlasti. Lord Mayor od Londona 1314. godine izdao je proklamaciju u kojoj zabranjuje fudbal zbog nereda koji obično uzrokuje. Tokom Stogodišnjeg rata između Engleske i Francuske od 1338. do 1453. godine fudbal je također bio zabranjivan. Edward III, Richard II, Henry IV i Henry V zabranjivali su fudbal zato što je omiljena rekreacija odvraćala vojnike od vježbanja korisnijih vojničkih vještina kao streljaštvo koje je imalo važnu ulogu u britanskoj vojsci u to vrijeme. Svi škotski kraljevi u XV vijeku su ,isto tako, zabranjivali fudbal. Tako se u dekretu Džejmsa I 1424. g. kaže da “nijedan čovjek neće igrati fudbal”.    

NASTANAK PRAVILA 

Međutim nijedna od ovih mjera nije imala efekta. Popularnost igre je rasla i ljudi su previše voljeli grubu borbu za loptu da bi im to neko zabranio. Za vrijeme renesanse u Italiji u Firenci,Veneciji ali i u drugim gradovima igrao se oblik fudbala nazvan “calcio”. On je bio organizovaniji od fudbala u Engleskoj; igrali su ga igrači obučeni u dresove različitih boja. Igrao  se na važnijim svečanostima za vrijeme praznika u Firenci. U Engleskoj igra je još uvijek bila gruba i jedva da je bilo nekog napretka u razvoju za 500 godina igranja. Ništa se nije mijenjalo do početka XIX vijeka kada se fudbal počeo igrati u poznatim javnim školama. Fudbal se u početku igrao kao zimska igra između domova u javnim školama poput Winchestera, Charterhousea i Ethona ali ne tako često između škola, jer svaka škola je imala svoja pravila od kojih su neka dozvoljavala diranje lopte rukom a neka ne. Maturanti javnih škola koji su išli na univerzitet tamo nisu mogli igrati fudbal osim sa svojim starim školskim prijateljima. Pokušaj definisanja pravila i otklanjanja razlika učinjen je na Cambridge univerzitetu 1843. i 1846. godine . Većina javnih škola prihvatila je ono što su zvali “Cambridge pravila” koja su  kasnije bila prihvaćena na univerzitetu i nakon toga kod diplomaca koji su osnovali fudbalske klubove. Zatim je 1862. i 1863. godine održana serija sastanaka školskih i vanškolskih klubova londonskog područja i susjednih okruga, koji su se složili da će objaviti pravila i tako odvojiti ragbi od novostvorenog fudbalskog saveza(FA). Nova pravila nisu odmah univerzalno prihvaćena , mnogi klubovi nastavili su da igraju po svojim naročito u Sheffieldu i oko njega. 1867. godine formiran je fudbalski savez Sheffielda , prethodnica okružnih saveza nastalih kasnije. Sheffield i London igrali su dva meča 1866. godine i tada je trajanje igre prvi put ograničeno na sat i pol. 1871. godine svih 15 klubova saveza , pozvani su da se takmiče za trofej zajedničkog kupa. Do 1877. taj broj je porastao na 43. Do kraja 1870-ih samo pravila škotskog saveza su odudarala od pravila od Fudbalskog saveza Engleske. Posjećenost na utakmicama je rasla, 1893 u finalu kupa je bilo 45,000 gledalaca, 1897 više od 65,000 a 1901. više od 100,000. Širenje fudbala izvan Britanije uglavnom je zasluga britanskog uticaja izvan zemlje. Ispočetka je išlo sporo ali ubrzo je zahvatilo mase i naglo se proširilo cijelim svijetom. Prve zemlje poslije Britanije koje su oformile fudbalske saveze su Holandija, Danska, Novi Zeland, Argentina, Čile, Švajcarska, Belgija, Italija, Njemačka, Urugvaj itd.

 a.g.