Prvi balkanski rat

 

Prvi balkanski rat, koji je trajao od 8. oktobra 1912. do 30. maja 1913. godine su vodile balkanske zemlje: Srbija, Crna Gora, Grčka i Bugarska (članice Balkanskog saveza) protiv Osmanskog carstva. Armije balkanskih država su uspele da savladaju brojčano slabije i strateški loše organizovane armije Osmanskog carstva što im je omogućilo da postignu brzu pobedu. Rat je okončan mirom po kome je Osmansko carstvo bilo prinuđeno da se odrekne skoro svih svojih teritorija na Evropskom kontinentu (Balkanskom poluostrvu) koje su kasnije podeljene među saveznicima i na kojima je kasnije stvorena nova država - Kneževina Albanija. Uprkos njihovoj apsolutnoj pobedi u Prvom balkanskom ratu, članice Balkanskog saveza su bile nezadovoljne postignutim mirovnim ugovorom jer je mirovni ugovor, koji su skrojile velike sile, bio protivan ranijim dogovorima i planovima koje su članice saveza međusobno zaključile i dogovorile. Otklanjanjem pretnje koju je predstavljalo Osmansko carstvo i nezadovoljstvo mirovnim ugovorom podigle su se tenzije među doskorašnjim saveznicama što će uskoro rezultirati Drugim balkanskim ratom.


  Novinski članak o objavi rata
Tenzije među balkanskim državama (uglavnom između Srbije i Bugarske) zbog pretenzija prema teritorijama Osmanskog carstva kao što je bila Rumelija (Istočna Rumelija), Trakija i Makedonija su splasle intervencijom velikih sila sredinom 19-og veka. Cilj intervencije bio je da se osigura veća zaštita hrišćana u osmanskim provincijama sa većinskim hrišćanskim stanovništvom koje je što se kriza carstva sve više produbljivala bilo izloženo sve većim pritiscima i progonima. Do 1867. godine, Grčka, Srbija i Crna Gora su osigurale svoju nezavisnost, koja je i potvrđena na Berlinskom kongresu deceniju kasnije.
Krajem 19-og i početkom 20-og veka Osmansko carstvo se nalazilo u velikoj krizi i stalno su ga potresali kako unutrašnji tako i spoljašnji udari tako da njegova diplomatija i armija nisu bile u situaciji da brane interese i integritet carstva. Italijanska pobeda u Tursko-italijanskom ratu je imala veliki uticaj na Balkanske države da se pripreme za rat protiv Osmanskog carstva tako da su Balkanske države pod pokroviteljstvom Rusije, u proleće 1912. godine počele sa pregovorima a početkom jeseni 1912. godine i stvorile Balkanski savez. Članice Balkanskog saveza su napale Osmansko carstvo, malo pre završetka Tursko-italijanskog rata.
I pre početka rata neke od članica Balkanskog Saveza (posebno Srbija i Bugarska) su imale planove za širenje svojih granica. Krajem 19-og i početkom 20-og veka pojavljivale su se u određenim srpskim krugovima želje za teritorijalnim širenjem, a jedan od potencijalnih pravaca je bio zapad ili Bosna i Hercegovina. Međutim i u Beču su već dugo postojali planovi koji su se ticali Bosne i Hercegovine i njenog pripajanja monarhiji što je i učinjeno Austrougarskom okupacijom (1878) pa onda i aneksijom Bosne i Hercegovine (u oktobru 1908). Austrougarskom aneksijom Bosne i Hercegovine Srbiji je uskraćena prilika da se širi prema zapadu, zato se Kosmet i jug Srbije nametao kao logični i jedini pravac prema kome je Srbija mogla da širi svoje granice. Bugarska, koja je u aprilu 1909. osigurala potvrdu o svojoj nezavisnosti i od Osmanskog carstva, uživala je ujedno i prijateljstvo i podršku Rusije, takođe je imala pretenzije na Trakiju i Makedoniju kao moguće pravce za širenje svojih granica.

 

<< Naslovna    Tok Rata >>