SPECIJALNE JEDINICE:SRPSKE KOMITE
"KO SME , TAJ MOZE, KO NE ZNA ZA STRAH, TAJ IDE NAPRED"

Moto specijalaca VOJSKE JUGOSLAVIJE - poznat je od vojvode Zivojina Misica, jednog od nasih prvih vojnih stratega koji su shvatili ulogu i znacaj dejstava specijalnih jedinica u pozadini neprijatelja.
Specijalna ratovanja ima dugu tradiciju i bogata iskustva u srpskom narodu; mnogo starija i sadrzajnija nego kod drugih evropskih naroda i vojski. Oslobodilacki ratovi i borba za ocuvanje nezavisnosti, vekovima unazad, pored ostalog, obilovali su raznovrsnim specijalnim dejstvima. Hajdukovanje, blisko gerilskom ratovanju, dugo glavni vid borbe i otpora srpskog naroda turskoj vlasti, bilo je preteca specijalnih borbenih dejstava, koja su do posebnog izrazaja dosla krajem 19. i pocetkom 20. veka.
Glavni inicijator i nosilac specijalnih dejstava u to vrijeme bila je Srpska komitska organizacija, a neposredni izvrsioci elitne jedinice, zvane cete. Rec "Cetnik" potice od reci ceta: druzina vojnika ili grupa ljudi koji ucestvuju u gerilskoj boprbi, pa moze da ima i prenosno znacenje - "Gerilac".
                           

Ponos i uzdanica

Komandir cete ili odredjenog podrucija zvao se vojvoda i, prema cetnickim pravilima, imao je apsolutnu vlast nad svojim ljudima i na podrucju za koje je bio nadlezan. Dve knjige o cetnickom, specijalnom ratovanju, objavljenje u Beogradu 1848. i 1868. godine, najbolje pokazuju koliki je znacaj pridavan toj vrsti ratovanja u tadasnjoj Srbiji. Uoci balkanskih i prvog svetskog rata, komitski, a kasnije i cetnicki odredi, kao elitne jedinice srpske vojske, izvrsavale su raznovrsne specijalne zadatke i bile su ponos i uzdanica srpskom naropdu u borbama protiv zavojevaca. U ove jedinice birani su dobrovoljci, najhrabriji i najspretniji borci, vesti u prikradanju, pucanju, baratanju nozem i bliskoj borbi, fizicki izdrzljivi i snalazljivi, a takve su bile i vojvode: legendarni Voja Tankosic, Vojin Popovic - Vuk, Vasilije Trbic, Vojvoda Lune i drugi.

Uloga Zivojina Misica

Tokom prvog svetskog rata, u diverzijama srpske vojske formirana su tzv. "Jurisna odeljenja", koja su se ubacivala u raspored neprijateljskih jedinica sa osnovnim zadatkom da unistavaju mitraljezska gnezda, bunkere, predstraze i da vrse diverzije na objektima. Razmatrajuci ofanzivna dejstva Odreda za krstarenje, Zivojin Misic je jos onda "obelezio" najveci broj zadataka koji se i danas, u savremenim uslovima, postavljaju pred specijalne jedinice:
            -da neprestano uznemiravaju delove neprijateljske vojske;
                                       -da cine prepade, uzbune i zasede, te da tako satiru neprijatelja na svakom koraku;
                                       -da ruse magacije i ostala rezervna skladista, kojima bi se neprijatelj mogao koristiti;
                                       -da ruse i kvare uopste i sva druga neprijateljeva srestva za komuniciranje i saobacaj, kao sto
                                        su telegrafi, telefoni, postanske stranice itd;
                                        -da hvataju i zarobljavaju razne sprovode hrane, municije, odela itd;
                                        -da orgnizuju ustanke u pozadini neprijateljske vojske; jednom recju odredi za
                                          krstarenje imaju da dejstvuju energicno i smelo, poglavito u pozadini neprijateljske vojske.

Koliko su Misiceva dela aktuelna i danas vidi se i po tome sto su njegovu maksimu: "Ko sme, taj moze, ko ne zna za strah, taj ide napred", za svoj moto uzeli specijalci Vojske Jugoslavije koji uspjesno i hrabro nastavljaju slavne tradicije komita.

pocetak                                     NAZAD