Jedinice za mijerenje jačine zemljotresa
Magnituda je relativna mjera oslobođene energije u zemljotresu.
stepen |
efekat zemljotresa |
manje od 3.5 |
Ne osjećaju ga ljudi, registruju ga samo seizmografi. |
3.5-5.4 |
Osjeti se, ali ne prouzrokuje štetu |
ispod 6.0 |
Uzrokuje manje štete na većim građevinama ali može prouzrokavati veće štete na lošijim zgradama |
6.1-6.9 |
Destruktivan u prečniku od 10km |
7.0-7.9 |
Veliki zemljotres,uzrokuje štete na većim regijama |
8 ili veći |
Nijedan vještacki objekat ne moze opstati. Tlo i reljef mijenjaju izgled, zarusavaju se jezera, dok rijeke mijenjaju svoja korita. |
To je neimenovan broj, a uobičajene vrijednosti magnitude nalaze se u granicama 1 - 9, iako je skala magnitude otvorene i sa gornje i sa donje strane. Veoma slabi zemljotresi mogu imati i negativnu magnitudu (pošto je magnituda definisana logaritamskom funkcijom). Dakle, magnituda je ekvivalentna energetska mjera zemljotresa vezana za njegovo žariste, sto znači da ne zavisi od dubine hipocentra (zarišta). U čast seizmologa Rihtera (Charls Richter), koji je 1935. godine matematički definisao magnitudu kao energetsku mjeru dogođenog zemljotresa, ovaj parametar zemljotresa se naziva i Rihterova magnituda. Inače, potoji više vrsta magnitude - zavisno od vrste seizmickih talasa koji se koriste pri njenom proračunu - na primjer Mb - magnituda definisana na osnovu amplitude zapreminskih seizmičkih talasa, zatim Ms - na osnovu površinskih talasa, ML - tzv. lokalna Rihetrova magnituda, utvrđena na osnovu maksimalnih amplituda transverzalnih sezmičkih talasa registrovanih na standardnom Vud Andersonovom torzionom seizmografu, i td.
Stepen |
Efekat zemljotresa |
I |
Ne osjecaju ga ljudi, registruju ga samo seizmografi. |
II |
Reaguju samo vrlo osjetljive osobe u stanju mirovanja. |
III |
Osjeti ga vise ljudi u unutrasnjosti zgrada. |
IV |
U kucama ga osjeti veci dio stanovnika, a na otvorenom samo pojedinci. Posuđe i prozori zveckaju. Pojedinci se bude iz sna. |
V |
Osjete ga mnogi i na otvorenom prostoru. Predmeti koji slobodno vise, zanjisu se. Kod pojedinaca izaziva manju paniku. |
VI |
Osjete ga sve osobe i bjeze iz kuca. Slike padaju sa zidova. Na slabije građenim zgradama nastaju prva ostecenja. |
VII |
Nastaju rusenja đelova namjestaja u stanovima. Ostecenja se javljaju i na kvalitetnijim kucama: manje pukotine na zidovima. Ruse se dijelovi dimnjaka na kucama, padaju crjepovi. Na slabijim objektima su moguca veca ostecenja. |
VIII |
Vecina ljudi otezano ostaju na nogama. Javljaju se ostecenja na 25% kuca, neke slabije se ruse. U vlaznom tlu i na padinama javljaju se manje pukotine. |
IX |
Opsta panika. Oko 50% kuca znatno je osteceno, mnoge se ruse, a vecina je neupotrebljiva za dalje stanovanje. |
X |
Teska ostecenja javljaju se na oko 75% objekata, a vecina njih se rusi. U tlu nastaju pukotine sirine do nekoliko centimetara; Sa padina se odronjavaju stijene, stvaraju se velika klizista u tlu. |
XI |
Ruse se sve zidane zgrade. U tlu nastaju siroke pukotine iz kojih prodire voda sa pijeskom i muljem. Javljaju se veliki odroni. |
XII |
Nijedan vjestacki objekat ne moze opstati. Tlo i reljef mijenjaju izgled, zarusavaju se jezera, dok rijeke mijenjaju svoja korita. |
tabela
Evtopske makroseizmičke skale =>
Intenzitet zemljotresa izrazava stepen površinskih efekata zemljotresa - na građevinskim objektima, tlu, ljudima. Izražava se cjelobrojnim skalama od I do XII stepeni za tzv. Merkalijevu (Mercali - Cancani - Siebergovu) skalu (tabela), ili kratko: MCS, kao i ekvivalentne, ali znatno detaljnije skale: EMS-98 (Evropska Makroseizmicka Skala iz 1998. godine), odnosno MSK-64 (Medvedev - Sponhauer - Karnik skala definisana 1964. godine). Skala intenziteta u opsegu I-IX stepeni je tzv. Japanska skala i td. Skale intenziteta su opisne i tekstualno izražavaju efekte zemljotresa na zamljinoj površi. U tabeli prikazani su osnovni elementi EMS-98 skale.
Intenzitet zemljotresa na zemljinoj površi značajno zavisi od dubine zarišta zemljotresa (dublji hipocentar sa istom magnitudom znači manji intenzitet na površi tla i obrnuto), ali i od rastojanja tačke posmatranja do epicentra. Površi koje u široj oblasti epicentra obuhvataju zone sa istim stepenom dogođenog intenziteta nazivaju se izoseistama zemljotresa.