1.0 Uvod

Početna strana
1.1 Linux i osnovne odlike Linux-a
    Linux je operativni sistem, otvorenog koda, nastao iz UNIX-a. Originalno ga je stvorio Linus Torvalds, uz pomoć velikog broja programera i kompjuterskih stručnjaka, širom svijeta.
    Odlike Linux-a:
  1. Za razliku od drugih operativnih sistema, Linux je dostupan na svim arhitekturama.
  2. Linux je besplatan, može se bez ikakve nadoknade preuzeti sa Interneta, a njegova dalja distribucija je potpuno slobodna i legalna. Postoji i mogućnost kupovine,s tim da se tada dobija i specijalna dokumentacija, programi, kao i tehnička podrška. Međutim, i u ovom slučaju njegova cijena je relativno niska u odnosu na cijene drugih operativnih sistema.
  3. Linux, kao i većina programa za Linux, se distribuira u izvornom obliku sa cijelim izvornim kodom. Takav način distribucije omogućava svim korisnicima da taj izvorni kod prepravljaju i unapređuju, za razliku od drugih operativnih sistema koji dolaze u binarnom obliku i ne nude tu pogodnost.
  4. Linux ima veliku zajednicu korisnika, koja obuhvata i veliki broj programera, kompjuterskih stručnjaka i testera. Tako da se svakim danom performanse ovog operativnog sistema popravljaju i unapređuju, kako od strane zvaničnih timova, tako i od velikog broja korisnika.
  5. Osnova Linux-a je njegov kernel, odnosno jezgro sistema, spona između samog računara i programa na njemu. Takođe, u kernelu se nalazi i veliki broj upravljačkih programa (datoteka koje služe za upravljanje komponentama računara).
  6. Linux postoji u vidu distribucija, među kojima postoje određene razlike (grafička okruženja, programi, namjena i sl.). Timovi stručnjaka koji rade za određenu distribuciju, prilagođavaju kernel Linux-a (koji je zajednički za sve distribucije) svojoj distribuciji, izrađuju određene programe i dodatke, kako bi što više unaprijedili svoju distribuciju, olakšali rad na njoj i približili je običnim korisnicima. Jedna od tih distribucija je i Debian GNU/Linux.

1.2 Istorija Unix-a i Minix


    Krajem 70-tih godina 20.vijeka, u AT&T i Bell laboratorijama, nekoliko ljudi među kojima i Denis Riči i Kenet Tompson, su počeli da razvijaju svoj operativni sistem na računaru PDP-7. Taj operativni sistem je nazvan UNIX.
    Pri prelasku na PDP-11 1972.godine, operativni sistem UNIX je napisan ponovo, od nule, ali ne asemblerskim jezik, već novim-C programskim jezikom.Izvorni kod UNIX-a je slobodno distibuiran među akademskim ustanovama, pa je vremenom na univerzitetu u Berkliju stvorena nova distribucija UNIX-a, koja je nazvana BSD.
    Krajem 80-ih i početkom 90-ih godina, dolazi do sukoba između AT&T-a (System V) i BSD-a, u kome pobjeđuje System V. Vremenom od System V verzije UNIX-a nastaju skoro sve komercijalne distribucije UNIX-a danas, poput Solaris-a (Sun Microsystems), dok od BSD-a nastaju: FreeBSD,NetBSD i OpenBSD.
    Početkom devedesetih godina, za vrijeme ekspanzije mikroračunara, nastala je praznina na tržištu operativnih sistema za personalne računare, koju je popunio Bil Gejts kupivši DOS i prodajući ga IBM-u za ugradnju u IBM-PC.
    Alternativa za IBM-PC i DOS su bili Apple Macintosh računari, koji su u suštini bili bolji, ali zbog visokih cijena, malo je bilo ljudi koji su ih mogli sebi priuštiti.
    Tada stupa na scenu, profesor Endrju S. Tenenbaum, koji je za potrebe svog predavanja o operativnim sistemima, napisao operativni sistem Minix, koji je ujedno bio i prvi UNIX za personalne računare, ali njegova upotrebna vrijednost je bila gotovo nikakva, jer je bio prvenstveno namijenjen predavanjima o operativnim sistemima.

1.3 Istorija Linux-a
   

1991. godine, student univerziteta u Helsinkiju, Linus Torvalds inspirisan idejom Ričarda Stalmana, vođe FSF pokreta, počinje rad na svom operativnom sistemu. 25.avgusta 1991. godine Linus šalje poruku na listu korisnika Minix-a, u kojoj ih obavještava da je počeo rad na svom operativnom sistemu otvorenog koda i da bi želio da čuje predloge i primjedbe na račun Minix-a, kako bi mogao da ih primjeni na svom operativnom sistemu koji u nekim linijama prati sam Minix. Verzija 0.01 izlazi u septembru 1991. godine, a ubrzo je uslijedila i 0.02 verzija.
    Prva prepreka na koju je Linus naišao bile su oštre kritike profesora Tenenbauma, međutim one nisu puno uticale na Linusov dalji rad, jer je sam Linus imao veliku podršku rastuće Linux zajednice. I tako 14.marta 1994. godine zvanično izdaje 1.0 verziju kernela svog operativnog sistema, koji je sa raznim GNU alatima koji su mu vremenom dodani, postao ozbiljan operativni sistem.
  
1.4 Debian GNU/Linux distribucija
    Debian projekt je zamišljen kao grupa programera iz cijelog svijeta, koji bi dobrovoljno radili na stvaranju operativnog sistema koji bi u potpunosti bio sastavljen od programa otvorenog izvornog koda. Prozvod tog projekta je Debian GNU/Linux, koji uključuje kompletan kernel Linux operativnog sistema, kao i hiljade programa otvorenog koda. Takođe, veliki broj arhitektura je podržan - od Intela 386 kao i njegovih naslednika, do Alpha-e, ARM-a, Intel IA-64, Motorola 68k, PowerPC, MIPS, Sparc, Hitachi SuperH itd.
    Originalno, Debian projekt je započeo Jan Murdok 16. avgusta 1993. godine. U to vrijeme distribucije Linux-a su bile potpuno novi pojam, pa je Jan želio da napravi distibuciju koja bi u potpunosi bila u duhu Linux-a i GNU pokreta.
    Debian je u početku trebao da bude projekt koji bi se polako, oprezno i svjesno sklapao i isto tako održavao. Na samom početku, razvojni tim je sačinjavala mala grupa hakera, koja je vremenom postala velika i dobro organizovana grupa kompjuterskih stručnjaka i korisnika Debian operativnog sistema.
    Debian je jedina distribucija koja je otvorena za svakog programera i korisnika koji bi htio da doprinese svojim radom. Takođe, to je i jedna od malobrojnih Linux distribucija kojoj primarni cilj nije zarada.
    Debian se slobodno može preuzeti sa njihovog zvaničnog sajta : http://www.debian.org .Takođe, moguće ga je i kupiti u zapakovanom izdanju, gdje dolazi sa puno pisane dokumentacije, kao i sa tehničkom podrškom.
    Debian se može pronaći u 3 izdanja : stable, testing i unstable.
  1. Stable izdanje je izdanje koje predstavlja poslednju zvanično objavljenu verziju distribucije, što znači da je ta verzija 100% testirana od strane sigurnosnog tima, da je prije svega odlikuje stabilnost i mali broj grešaka. Trenutna stable verzija je Sarge 3.1 (obrađena verzija).
  2. Testing izdanje predstavlja potencijalno stable izdanje, tj. programi koji se nalaze na testing izdanju su novije verzije od onih u stable izdanju, i oni se testiraju prije uvrštavanja u stable izdanje.
  3. Unstable verzija je osnova razvoja operativnog sistema. Nju koriste uglavnom članovi razvojnog tima, ali i mnogi obični korisnici koji žele da imaju najnovije verzije programa, ali koji su takođe spremni na rizik, zbog postojanja velikog broja grešaka, kao i zbog nestabilnosti.
Prilikom nastanka Debian-a, njegovi tvorci napravili su društveni ugovor kako bi mogli da utvrde način i pravac kojim bi tekao dalji razvoj distribucije:
  1. Debian će ostati 100% slobodan softver.
  2. Svi novi dijelovi Debian GNU/Linux-a biće objavljeni kao slobodan softver i pri tome će se ulagati napori da se napravi što bolji sistem. Pri tome, sve prijavljene greške biće proslijeđene programerima koji su napravili softver, u cilju što efikasnijeg otkanjanja problema.
  3. Baza podataka sa izvještajima o greškama biće u potpunosti dostupna javnosti.
  4. Glavni prioritet razvoja Debian-a će biti korisnici i zajednica slobodnog softvera.
  5. Posljednja tačka se odnosi na korisnike koji imaju potrebu za korištenjem neslobodnog softvera na Debian sistemima, stoga su njima posvijećeni "contrib" i "non-free" direktorijumi na FTP serverima Debian-a, i u njima se može naći neslobodan softver prilagođen Debian GNU-Linux-u. Taj softver nije dio same Debian distribucije.