Ugledno
duhovno srediste srednjovekovne srpske drzave - manastir Zicu - Dom
Spasov, hram Vaznesenja podigao je kralj Stefan Prvovencani sa
svojim bratom Sv. Savom pocetkom XIII veka. Ovaj manastir po svom
znacaju izdvaja se od ostalih srpskih crkava i manastira jer je
osnovan sa namerom da bude sediste arhiepiskopije, gde ce se
krunisati kraljevi i postavljati arhiepiskopi srpske crkve. Kao ni
jedan drugi srpski manastir, Zica je dozivela tragicna razaranja.
Prvo vece razaranje bilo je u poslednjoj deceniji XIII veka od
strane Kumana, a zatim pod najezdom Turaka. Podizana i rusena,
cuvana i napustana, nadgradjivana i od prijatelja i od neprijatelja,
Zica danas malo lici na onu iz vremena kralja Stefana Prvovencanog i
arhiepiskopa Save. Velika manastirska crkva
nosi sve odlike zrelog Raskog graditeljskog stila ciji je
rodonacelnik Sv. Sava. Hram je bio ukrasen freskama tek posle
sticanja crkvene samostalnosti 1219. Najstarije freske u Zici,
izvedene neposredno po Savinom povratku u zemlju, sacuvane su samo u
pevnickim prostorijama. U ostalim delovima crkve - u oltarskom
prostoru, naosu i staroj priprati, one su kasnije, zbog
ostecenosti, zamenjene novim slojem. I pevnice su, medjutim,
sacuvale zivopis samo na donjim povrsinama zidova. Na istocnim
stranama, u zoni gde su se po pravilu nalazile samo pojedinacne
figure, sacuvane su scene Raspeca Hristovog i Skidanje sa krsta. Na
ostalim prostorijama pevnickih prostora bili su prikazani likovi
apostola, od kojih je u juznom sacuvano sest figura, dok su u
severnom, u vecoj meri ostecenom, vidljive samo dve. Istom ,
najranijem periodu pripadaju i poprsja Arhandjela u polukruznim
poljima iznad ulaza u bocne kapele. Preostali delovi prvog sloja
pokazuju, zajedno sa zidnom dekoracijom, glavne studenicke crkve ,
pocetne oblike monumentalnog stila srpskog slikarstva XIII veka.
Zica u nasem narodu ima veliki ugled. Naziva se "sedmovrata
Zica" zato sto je u njoj krunisano sedam srpskih kraljeva ( za
svako krunisanje otvarana su nova vrata). Crvena fasada manastira je
simbol kraljevstva. |
|