|
Marija
Skladovska Kiri je rodjena 1867. godine. Zavrsila je fiziku na
Sorboni kao najbolji student u klasi 1893.
Prva je zena koja se istakla u naucnom svijetu. Krajem XIX vijeka ona i njen muz Pijer Kiri provjeravali su ucesce urana u pehblendi kako
bi utvrdili da li se isplati rafinisane rude. Prilikom tog istrazivanja utvrdili su da neki dijelovi rude vise zrace nego da su izgradjeni
od cistog urana. To je potvrdilo postojanje nekog elementa koji vise zraci od urana.
To su zracenje nazvali radioaktivnost i tada prvi put upotrijebili tu rijec. ovi elementi su bili prisutni u veoma malim kolicinama, jer se
pomoću običnih hemijskih analiza nisu mogli otkriti, sto je značilo da su zaista vrlo radioaktivni. Kirijevi su u velikom uzbuđenju
pribavili vise tona uranove rude, opremili radionicu u jednoj maloj supi i pod primitivnim uslovima, samo sa nesalomljivim entuzijazmom,
nastavili da se tesko bore sa crnom rudom za najmanje količine novih elemenata.
U julu l898. godine izolovali su malu količinu crnog praha sa 400 puta intenzivnijom
radioaktivnosću od iste količine urana. Prah je sadrzavao jedan novi elemenat koji je po hemijskim osobinama ličio na telur, pa je spadao
na mesto ispod njega u periodnom sistemu (kasnije mu je dat redni broj 84). Kirijevi su ga, po Marijinoj domovini, Poljskoj, nazvali "polonijum".Ali,
polonijum je mogao da objasni samo jedan deo radioaktivnosti.
Rad je nastavljen i u decembru l898. godine Kirijevi su otkrili radijaciju
koja je bila jos
intenzivnija od polonijuma. Sadrzavala je jos jedan elemenat koji je po osobinama sličan barijumu (i na kraju je stavljen ispod barijuma
sa rednim brojem 88). Zbog njegove intenzivne radioaktivnosti, Kirijevi su ga nazvali radijum.Marija i Pjer Kiri radili su jos vise od
četiri godine da bi skupili dovoljno čistog radija i da bi ga tako mogli videti. Pjer je na sebi sprovodio eksperimente stavljajuci na sopstvenu kozu radijumove soli,
koje bi izazivale opekotine. I na Marijinim vrhovima prstiju su ostajali oziljci.
Par je posvecivao najbolje godine svog zivota hemisjkim analizama i ekstraktovanju
radijuma iz ruda, odredjujuci njegovu atomsku tezinu na 225, sto je Marija iznela u svojoj doktorskoj disertaciji
disertaciji. To je verovatno bila najvećadoktorska disertacija u istoriji nauke.
Donela joj je ne samo jednu, već dve Nobelove nagrade. Marija i njen muz, zajedno sa Bekerelom (njihovim saradnikom), primili su za svoja
proučavanja radioaktivnosti Nobelovu nagradu za fiziku 1903. godine, a 1911. godine Mariji (njen muz je poginuo u saobraćajnoj nesreći
1906. godine) je dodeljena Nobelova nagrada za hemiju za otkriće, dva nova elementa, polonijuma i radijuma.
Medjutim oboje nisu shvatali da radijacija moze da im ugrozi zdravlje - Marija je kraj
uzglavlja uvek drzala malo radijumovih soli da joj sjaje u mraku.
Radeći sa radioaktivnim materijalima Marija je ozračena i dobila leukemiju, od čega je umrla 1934.
|