Rembrant
Harmenson van Rijn
Nasuprot dekorativnom fresko-slikarstvu baroka stoji realisticki pravac koji je u 17.vijeku u Rimu stvorio Mikelandjelo Karavadjo.Na njegovim slikama iz ciklusa Sv.Matije i Sv.Petra najveca paznja usredsredjena je na ljudsku figuru. Dok su renesansni slikari rjesenje za ljudsku figuru trazili i nalazili pomocu jedinstvenog osvjetljenja, pri kome je cijela figura vidljiva, Karavadjo polazi od sijenke, od pune tame i u njoj mlazom usmjerene svjetlosti, jake poput svjetlosti reflektora, osvjetljava izuzetno dramaticne detalje, istice ih i povezuje sa drugim detaljima.Tako u Pozivanju sv.Matije svjetlost sa Hristove ispruzene ruke prelazi na ruku carinika Matije, kojom ovaj, u nevjerici, pokazuje na sebe.Ljudi na Karavadjovim slikama zdruzeni su dramskim odnosima, odnosima zivota i smrti, dobra i zla.Karavadjovo svijetlo-tamno jakih kontrasta i ostro suprotstavljeno jedno drugom ima za cilj ekspresivan i dramatican efekat.Velicina i snaga Karavadjove umjetnosti je u njenoj originalnosti.Dok je dekorativno zidno slikarstvo bilo i zvanicno slikarstvo crkve i jezuita, koje se umnogome oslanjalo na djelo velikih slikara renesanse, Karavadjova umjetnost je, tematski i formalno, suprotna zvanicnom slikarstvu.Vecina protivnika njegove umjetnosti zamjerala je naturalizmu, brutalnostima mucenja i prikazivanju ljudi iz polusvijeta u prostorima krcmi i podruma koje postoje na njegovim slikama.Kockari i pustolovi tumace na njegovim slikama svece i mucenike.Sa zapanjujucim realizmom on je slikao i mrtvu prirodu, svirace na lautama i vracare.
Stil njegove umjetnosti, nazvan tenebrozo-tamno, mracno-uticao je preko sljedbenika i nastavljaca na slikare u skoro svim zapadnoevropskim zemljama.Preko juzne Italije i Sicilije stil tenebroza dosao je u Spaniju, narocito medju slikare u Sevilji.
.jpg)
Najveci predstavnik flandrijske barokne umjetnosti u 17.vijeku bio je Rubens.Umjetnicki se obrazovao visegodisnjim boravkomu Italiji, od 1600. do 1609.godine, i kada se vratio u Antverpen bio je vec na vrhuncu zrelosti.Vec sledece godine naslikao je za Antverpensku katedralu oltarsku sliku Podizanje krsta. Naprezuci se silinom svojih misica, dzelati se upinju da pobodu krst i da ga usprave.Dijagonala koja kompoziciju dijeli na dvoje koleba se, tako da je krst upola dignut.Volumeni tijela i osvjetljenja pokazuju uticaje i Karavadja i jos nekih italijanskih slikara, ali je u slici, istovremeno, prisutna i flamanska tradicija.Ona se vidi u smislu za detalj pri slikanju lisca drveta i psa u prvom planu.Iako je sa Rubensom italijanska umjetnost snazno proccela flandrijsko slikarstvo, ona ga nije i potcinila.Rubens je jedan od sjevernjackih slikara koji je italijansku umjetnost saobrazio nizozemskoj tradiciji i time stvorio originalnu umjetnost, koja je snazno utjecala na mnoge slikare u sledeca dva stoljeca.Osjecanje prostora, svjetlosti i boje cine Rubensovo slikarstvo jedinstvenim.Bez obzira na to o kojim je temama rijec, radio ih je takoreci sve, on sirokim mrljama svjetlosti i boje dinamicno povezuje prostorne planove i oblike, prve sa najudaljenijim, u jedinstvene cjeline bilo po dijagonalama, bilo po slozenim elipsama.Na Rubensovim slikama vladaju svjetlije i toplije boje, sjenka je tu samo da istakne svjetlost; ona nije odsustvo svjetlosti kao na Karavadjovim slikama; nesto tamnija, ona i sama zraci svjetost.Uz Velaskeza, Rubens je u rukovanju uljanim bojama postigao savrsenstvo koje je i danas nedostizno.Nacin na koji je pigment nanosio i izvlacio je raznoliko i on je uvijek dio umjetnikove licnosti.
U Sevilji je poceo da slika i Velaskez, sa kojim je spansko slikarstvo dostiglo zlatni vijek.Njegovi rani radovi pokazuju urodjen realizam spanskog slikarstva kombinovan sa Karavadjovim naturalizmom.To su slike koje prikazuju ljude iz naroda sa mrtvom prirodom u jakim kontrastima svijetlo-tamnog.Presavsi iz Sevilje u Madrid, Velaskez postaje dvorski slikar kralja Filipa IV i putuje u dva maha u Italiju, gdje na njega najjaci utisak ostavlja Ticijanova umjetnost.Poslije puta u Italiju, Velaskez ublazava kontraste svijetlo-tamnog i meko modeluje oblike mrljama svjetlosti i boje.Interesovanje za samu svjetlost i njene odblijeske, stavljanje akcenata ciste boje bez prelaza sirokim, slobodnim potezom cetkice koji se vidi na povrsini slike, cine ga velikim pretecom impresionizma.Slika Mlade plemkinje, grupni portret u enterijeru Velaskezovog ateljea, odaje njegov zreli stil.Umjetnik je na ovoj slici portretisao i sebe sa cetkicom i paletom u rukama, pa bi se slika mogla zvati i Umjetnik u ateljeu.U ogledalu na zidu ogledaju se kralj i kraljica.Razlicite vrste svjetlosti, direktne i odradjene, beskrajno su bogate.Na ovoj slici difuzna, razlivena svjetlost je glavno sredstvo izraza, sredstvo koje izrazava atmosferu prostora ubjedljivije nego snop svjetlosti upravljen u jednu tacku.Polazeci od Karavadja, Velaskez je dosegao vrhove evropskog slikarstva koji ne potpadaju ni pod kakva stilska ogranicenja.
autor:Aleksandra Atelj IV4
