Rana Renesansa (ital. „quattrocento“) je prvo umetničko razdoblje renesanse koje traje kroz ceo 15. vek.

Italija je odigrala vodeću ulogu u razvijanju renesanse, i to prvenstveno grad Firenca, a zatim i Padova, Rim, Venecija … sve do početka 16. veka. kad se nastavlja razvoj u celoj Europi. Društveno uređenje je sličilo onom u antičkoj grčkoj, bilo je puno gradova- država koje su se utrkivale i ratovale jedna protiv druge. Ti gradovi-države razvijali su manufakturnu proizvodnju, trgovinu, geografska otkrića, štampu (Gutenberg, 1440.) i nauku. Trgovina sa udaljenim krajevima ruši stare strahove od prostora i prirode kojim se sad pristupa na naučni način (manje kroz teološke dogme), tako se razvijaju: matematika, medicina …; otvaraju se prvi univerziteti (Padova, i dr.)

Umetnici po prvi put bivaju cenjeni i priznati kao stvaraoci. Renesansni čovek priznavao je da je razdoblje klasike nepovratno i mrtvo, a cilj mu je bio dostizati ga i preticati. U želji da se potpuno odbaci srednji vek i preporodi antika u Evropi je počelo stvaranje modernog čoveka. Predstavnici rane renesanse u Italiji su: Masaćo, Donatelo, Filipo Brunuleski itd.

Visoka renesansa u Italiji

Visoka renesansa (ili razvijena renesansa, ital. cinquecento) je kasna faza renesanse koja se odvija do prve polovine 16. veka.

Tokom 16. veka renesansa u Firenci nastavlja produkciju velikih umetnika; centar italijanske umetnosti je postao Rim, gde su ambiciozne pape Lav X i Julije II slavili grad slaveći sebe.

U vreme kad se izrazito poštovao subjektivizam i individualizam svakoga umetnika, toliko da se stvarao kult genija, umetnici su želeli da se izražavaju posebno i da pri tom ostavljaju poseban utisak na posmatrača dela. To je vreme kada je vladala ideja genijalnog umetnika, pojedinca nadahnutog od boga, koji je bio uspešan u različitim vrstama umetnosti – univerzalni čovjek (ital. hommo universalis). Visoku renesansu personifikuju, po mnogima, tri najveća umetnika svih vremena: Leonardo da Vinči, Mikelanđelo Buonaroti i Rafael.