Zivot i djelo

Na Vidovdan, 28. juna 1914. godine, na vest o sarajevskom atentatu i pogibiji Nadvojvode Franaca Ferdinanda, Andric pakuje svoje oskudne studentske kofere i napusta Krakov: zatomljeni instinkt bivseg revolucionara goni ga u zemlju, na popriste istorije. Odmah po dolasku u Split, sredinom jula, austrijska policija hapsi ga i odvodi prvo u sibensku, a potom u mariborsku tamnicu u kojoj ce, kao politicki zatvorenik, ostati do marta 1915. godine. Medu zidovima marburske tamnice, u mraku samice, „ponizen do skota“, Andric intenzivno pise pesme u prozi. Po izlasku sa robije, Andric biva bacen u konfinaciju u Ovcarevo i Zenicu gde ostaje sve do leta 1917. godine. Zbog ponovljene bolesti pluca, odmah odlazi na lecenje u Zagreb, u cuvenu Bolnicu Milosrdnih sestara, steciste hrvatske inteligencije koja se klonila ucesca u ratu, na strani Austrije. Tu Andric, zajedno sa konte Ivom Vojnovicem, docekuje opstu amnestiju i aktivno se ukljucuje u pripreme prvog broja casopisa Knjizevni jug. Istovremeno, pazljivo dovrsava knjigu stihova u prozi koja ce pod nazivom Ex Ponto biti objavljena u Zagrebu 1918. godine sa predgovorom Nika Bartulovica. U Zagrebu ga i zatice slom Austrougarske monarhije, a potom i ujedinjenje i stvaranje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. U danima koji neposredno prethode formalnom ujedinjenju, Andric u tekstu „Nezvani neka sute“ objavljenom u zagrebackim Novostima, ostro odgovara na prve simptome nesloge u drzavi koja jos nije ni stvorena i poziva na jedinstvo i razum. Nezadovoljan atmosferom u Zagrebu, Andric ponovo moli pomoc dr Tugomira Alaupovica i vec pocetkom oktobra 1919. godine pocinje da radi kao cinovnik u Ministarstvu vera u Beogradu. Sudeci prema pismima koja pise prijateljima, Beograd ga je srdacno prihvatio i on intenzivno ucestvuje u knjizevnom zivotu prestonice, druzeci se sa Crnjanskim, Vinaverom, Pandurovicem, Sibetom Milicicem i drugim piscima koji se okupljaju oko kafane Moskva. Vec pocetkom 1920. godine Andric zapocinje svoju vrlo uspesnu diplomatsku karijeru postavljenjem u Poslanstvu pri Vatikanu. Te godine zagrebacki izdavac Kugli objavljuje novu zbirku pesama u prozi Nemiri, a izdavac S. B Cvijanovic iz Beograda stampa pripovetku „Put Alije Djerzeleza“. Umro je u Beogradu 13. marta 1975. godine.