Imenom 'barok' oznacava se stilsko tazdoblje evorpske umjetnosti i kulture u vremenu izmedu irenesanse i klasicizma, dakle u toku XVII i XYIII vijeka. U širem smislu ide u barok i njegova kasna ili konacna faza rokoko.
U XVI vijeku termin su prihvatili Francuzi i njima je znacio ''neobicno''.
''Le gout baroque'' bio je s gledišta francuskog klasicizma kasnog XVIII vijeka, unjeticki ukus koji je jasnocu renesanse i klasike pretvorio u bizarne, izvitoperene oblike. Još Goethe, pa i romantici, upotrebljavaju taj izraz za ''neobicno'' ili ''smiješno''.
Rijec su u Njemackoj istoriji umjetnosti, kao pojam koji neutralno oznacava umjetnost odredene epohe upotrijebili tek Cornelius Gurlith i Heinrich Wolfflin, dva istoricara umjetnosti koji su prvi znanstveno istražili bit tog stilskog smjera i koji su ga cijenili.
Termin (ital. barocco, franc. baroque, i pans.-portug. barrucco) se može odnositi i na biser odnosno na kamen nepravilnih, bizarnih i manje vrijednih oblika. Rijec barok dakle znaci ''nesavršen''. U prenesenom smislu bi pojam barok znacio oblike koji su pretjerani, izvještaceni, celebralno iskonstruisani, neuravnoteženi i koji bi bili prema tome u suprotnosti sa anticki inspirisanom harmonijom renesanse i klasicizma; konacno i ono što je opšte-neobicno, bizarno, hiperbolicno i ekstravagantno.
Predrasuda o bezuslovnoj vrijednosti klasicne estetike koja je stvorena u doba renesanse i obnovljena krajem XVIII vijeka, pokretom zvanim neoklasicizam, ucinila je da se sve ono što se udaljava od te težnje smatra kao manje vrijedno; iz toga je proizišlo da nekoliko velikih stilova koje je stvorila zapadna civilizacija nose naziv koji su u pocetku bili izrazi prezira: gotika, barok, rokoko.
Pojam barok nije doduše još ni u XVIII vijeku bio pobliže protumacen, a ipak je znacio nešto neukusno, nepravilno, dostojno prezira, cak i cudnovato, pogotovo sa stanovišta klasicisticke estetike, koja je sve više preovladavala i koja je u bujnim i slikovitim oblicima barokne arhitekture, književnosti, muzike i dr. vidjela izrodivanje, opadanje i degeneraciju.
Tek u drugoj polovini XIX vijeka pocelo je znanstveno objektivnije vrijednovanje umjetnosti baroka, isprva u tumacnju arhitekture, zatim i slikarstva i kiparstva, dok nije konacno zaslugom H.A. Wolfflina, A.M Schmarsowa i A. Riegla, stilska razvojna uloga barokne umjetnosti kriticki revidirana i postavljena na osnove širega kulturno-umjetnockog zbivanja. To se zbilo narocito u pocetku XX vijeka kada je savremeno metodicko, umjetnicko-istorijsko proucavanje dkazalo specificno uslovljenu razvojnu zakonitost kao i specifican znacaj baroknog ideala i ljepote; kod toga je ujedno uzeta u obzir mnogostranost i bogatstvo intezivnog stvaralackog poleta. Prestalo je preziranje, što su ga pokazivali prema gotici, i prema baroku ucenjaci klasicisti, koji su bili puni predrasuda i omalovažavanja ovih izvanredno znacajnih epoha evropse umjetnicke prošlosti.
|