|
Poraz saveznika kod Denkerka
Opšta njemačka ofanziva
na Zapadu otpočela je u 5 časova i 35 minuta 10. maja 1940. godine,
odnosno nekoliko časova prije nego što će Vinston Čerčil postati britanski
premijer.
Saveznici su očekivali da će nacističke snage u potpunosti ponoviti
operaciju iz 1914. godine i napasti Francusku preko centralne Belgije.
Međutim, Vermahtove jedinice ustremile su se sada preko Ardena,
Luksemburga i južne Belgije, gdje saveznici nisu očelivali udar tenkovskih
i motorizovanih trupa zbog močvarnih i planinskih predjela. Cilj njemačkih
jedinica bio je da izbiju na Sedan, a potom na Lamanš, kako bi opkolili
glavninu anglo-francuskih trupa i uništili je.
Nekoliko časova poslije početka ofanzive, u Berlinu je izdato zvanično
saopštenje da njemačka vojska ulazi u Holandiju, Belgiju i Luksemburg da
bi ih "odbranila od invazije koju su pripremile Velika Britanija i
Francuska". Ultimatumom je zaprijećeno vladama ovih zemalja da će "svaki
otpor biti nemilosrdno slomljen", ukoliko da njega dođe, iako je
fašistička agresija započela prije nego što je i saopšten sadržaj
ultimatuma.
Njemačka avijacija je na najbrutalniji način razarala holandske i
belgijske gradove, ubijajući na hiljade ljudi, pretežno civila. Njihove
tenkovske jedinice spojile su se 12. maja sa desantnim snagama na
prilazima Roterdamu. Kraljica Vilhelmina i vlada pobjegli su avionom u
London.
Njemci su ubrzo potom okupirali Luksemburg i prinudili belgijsku
vojsku da se povuče na liniju Anverpen-rijeka Meza. U podne 14. maja na
ovu odbrambenu liniju stigle su i anglo-francuske snage. U isto vrijeme,
udarna grupacija Vermahta probila je slabu francusku odbranu i ustremila
se sa područja Dinana i Sedana prema ušću rijeke Some.Tenkovske jedinice
grupe armije "A" izbile su 20. maja na Lamanš, kod Abvila, i dsjekle
anglo-francusku grupaciju u sjevernoj Francuskoj i Belgiji od ostale
Francuske. Praktično, u njemačkom obruču našlo se 45 savezničkih divizija.
Ni Pariz ni London jednostavno nisu imali nikakav realan i odlučan
plan za nanošenje opšteg protivudara, već su čitavu svoju koncepciju
gradili na razuđenoj defanzivi i sporadičnim kontraudarima. Doduše, i
francuski i engleski vojnici borili su se viteški, ali su njihove komande
povlačile mlake i često pogrešne poteze, kojima se nije mogao zaustaviti
njemački "Blitzkrieg"-munjeviti rat.
Saveznici su ipak 21. maja preduzeli protivnapad, nastojeći da se bočno
ukline u njemačke položaje kod Arasa. Dvije engleske divizije i jedna
oklopna brigada počele su da gone njemačku vojsku na jug, napredujući
nekoliko kilometara. U noći između 21. i 22. maja u napad na sektoru Arasa
prešle su i francuske trupe, postižući određene uspjehe. U Hitlerovom
Glavnom stanu nastala je nervoza, koja je graničila sa panikom. Neki
generali su tvrdili da je počela dugo očekivana saveznička protivofanziva
i da treba obustviti dalje njemačko napredovanje prema Lamanšu i
usredsrediti se na odbijanje anglo-francuskog napada kod Arasa.
Ali sve se ubrzo raspršilo kao mjehur od sapunice. Čerčil je naredio
svojim jedinicama da odustanu od protivofanzive i vrate se na polazne
položaje. To je prinudilo iznenađene Francuze da učine isto i vrate trupe
na liniju kanala Due, La Bas i Betin.
Njemačka grupacija je imala ogromnu nadmoćnost u tenkovima i avijaciji,
tako da bi saveznici najvjerovatnije izgubili kako ljudstvo tako i zauzete
položaje, da se nije desilo čudo! Naime, Hitler je neočekivano 24. maja
naredio Rundštatu da do daljnjeg zaustavi nadiranje ka Denkerku 4. armije
i tenkovskih grupa pod komandom Klajsta i Hota. Njemci su na taj način
propustili da bez mnogo muka potpuno razbiju i zarobe veliku savezničku
grupaciju. S druge strane, Englezi su vješto iskoristili nastalu pauzu da
izvrše munjevitu evakuaciju svojih i djelimično francuskih snaga.
U noći između 27. i 28. maja nova golema nesreća sručila se na
saveznike. Belgijski kralj Leopold III, ne obavjestivši prethodno London i
Pariz, odlučio je da kapitulira.
Njemci su 27. maja uvidjeli svoju grešku i obnovili napade na Denkerk,
ali su ih 3-4 izgubljena dana spriječila da ostvare svoj osnovni
zadatak-likvidiranje savezničkih trupa na ovom području.
U noći 4. juna posljednji engleski vojnici napustili su Denkerk, pa je
za samo 5-6 dana, u okviru operacije "Dinamo", evakuisano iz Denkerka i
njegove okoline 215 000 engleskih i 123 000 francuskih boraca. Jedinice
Vermahta ušle su u Denkerk ujutru 4. juna.
Svakako da su njemačke trupe postigle veliki uspjeh, ali ipak nisu
ostvarile osnovni strateški zadatak, koji je nametao plan "Gelb". Anglo-francuske
snage u flandriji nisu uništene, već su se za veoma kratko vrijeme
prebacile morem u Veliku Britaniju. |